«Хатас талба талааннаахтара» быыстапка
Киһи–аймах чулуу уус-уран айымньыта Олоҥхоҕо анаммыт Декада иһинэн Саха өрөспүүбүлүкэтин норуот уус-уран оҥоһуктарын “Симэх” Национальнай киинэ 2021 сыл сэтинньи 17 — ахсынньы 5 күннэригэр айар тыл аҕата Өксөкүлээх Өлөксөй аатынан норуоттар доҕордоһууларын дьиэтигэр хараҕы сымнатар, сүрэҕи өрүкүтэр, куту–сүрү көтөҕөр түгэннэри үйэтитэн, хатыламмат кэрэни бар дьоҥҥо тиэрдэр сыаллаах Хатас нэһилиэгэр култуура тэрилтэтэ аһыллыбыта 90 сылыгар анаммыт «Хатас талба талааннаахтара» диэн ааттаах быыстапканы тэрийэн ыытта.
Быыстапкаҕа саханы саха дэппит иис – күүс араас хайысхата көрдөрүүгэ турдулар. Ол курдук ис–киирбэх уруһуйдар, маһынан, тимиринэн, туойунан, тириинэн, оҕуруонан дьикти абылаҥнаах үлэлэри көрүөххэ сөп. Хатас нэһилиэгин олохтоохторо иистэнньэҥ Саввина Людмила Степановна, мас ууһа Малышев Андрей Лукич Саха Өрөспүүбүлүкэтин уус–уран оҥоһуктарын маастара диэн үрдүк ааты ылбыттара. Любитель худуоһунньуктар Ефремов Владимир Захарович, Попова Татьяна Дмитриевна РФ художниктарын сойууһун чилиэннэрэ буоллулар.
Хатас нэһилиэгин “Тускул” култуура киинэ 2019 сыллаахха норуот айымньытын араас хайысхатыгар сыаллаах–соруктаах үлэтин түмүгүнэн “Симэх” норуот искусствотын уонна уус–уран оҥоһуктарын Национальнай Киинин иһинэн “Дом ремесел” диэн статуһу ылан айа–тута үлэлии–хамныы сылдьаллар. Быыстапкаҕа турбут далбар хотуттар үлэлэрэ саха дьахтарыгар иис–күүс чахчы үйэттэн үйэҕэ бэриллибитинэн этигэр– хааныгар, өйүгэр–санаатыгар баар диэн өйдөбүлү толору дакаастыыр.
Быыстапкаҕа отучча киһи 164 үлэтэ көрдөрүллэр. Ордук элбэх үлэ төрүт иискэ ананна. “Утум иис” общественнай түмсүү иистэнньэҥнэрэ Пестерева Анна Петровна, Олесова Татьяна Иннокентьевна, Ефимова Анна Ильинична кыбытык ньыманан тигиллибит күн эгэлгэ харысхала, паннота, көбүөрэ уо.д.а. Анна Петровна эр киһи уонна дьахтар соно, бэргэһэтэ, үтүлүгэ, кылынан оҥоһуктарын таһынан Дьокуускай куорат гербэтин кыбытык ньыматынан тигэн сөҕүүнү – махтайыыны, махталы ылыан ылла. Саха дьоно оҕолуун – уруулуун талааннаахтар диэн мээнэ этиллибэтин туоһута буолан Екатерина, Михаил Егоровтар кыыстарынаан Камилалыын дьиэ кэргэнинэн кыттыннылар.
Анастасия Ивановна Алексеева сиэннэринээн Урсууна, Күннэй Алексеевалары – Хатастааҕы оҕо айымньытын дьиэтин иитиллээччилэрин кытта оҥорбут кыбытык техникатынан тигиллибит “Саха сирэ – олоҥхо дойдута”, “Хоту дойду көстүүтэ” диэн үлэлэрэ дьон болҕомтотун тардыахтара. Саха Өрөспүүбүлүкэтин уус–уран оҥоһуктарын маастара Саввина Людмила Степановна бу тэрээһиҥҥэ төрөппүт кыыһынаан Вилена Константинованы уонна күтүөтэ Апросимов Алексейдыын кытыннылар.
Кэргэннии Саха Өрөспүүбүлүкэтин култууратын үтүөлээх деятелэ, Российскай Федерация худуоһунньуктарын сойууһун чилиэнэ, Русская живопись ассоциация чилиэнэ Федот Гаврильевич уонна Хатастааҕы оҕо искусствотын уруһуйга кылааһын уһуйааччыта Светлана Михайловна Макаровтар уруһуйдарын көрүөххүтүн сөп. Федот Гаврильевич «Олоҥхо дойдута” диэн триптих хартыынатын “Утум иис” түмсүү иистэнньэҥнэрэ кыбытыгынан панно оҥорон тикпиттэрэ дьон болҕомтотун тардыаҕа. РСФСР үтүөлээх худуоһунньуга Владимир Семенович Карамзин “Ыһыах” диэн триптих хартыынатын Гаврильева Оксана Павловна панно оҥорон тикпитэ быыстапка кэрэ көстүүтэ буолан турар.
Мария Сергеевна Дегтярева иис–күүс эйгэтигэр далааһыннаахтык, кимиилээхтик киирсэн дьиэ– кэргэнинэн үгүс элбэх араас таһымнаах быыстапкаларга, көрүүлэргэ, куонкурустарга кыттар. Мария Сергеевна кыыһа Розалия Дегтярева улахан дьиэ-кэргэн далбар хотуна, иистэнньэҥ бэрдэ, устудьуоннуу сылдьыаҕыттан үрдүк таһымнаах үлэлэри оҥортоон Санкт–Петербург, Москва куораттарга сахатын сирин аатын дуораччы ааттаппыта. Мария Сергеевна биир улахан ситиһиитинэн Санкт – Петербург куоракка буолбут “Звуки и краски белых ночей” диэн норуоттар икки ардыларынааҕы бэстибээл куонкуруска Кылаан бирииһи ылыыта этэ.
Оксана Павловна Хатас нэһилиэгэр култуура сайдыытыгар сүдү кылааттаах. “Ааптардары кытта үлэ” бырайыагынан кини “Эҕэрдэ кыргыттар” диэн айымньытынан “Тап — тал” диэн тэттик киинэ уһуллубута, “Утум ситимэ быстыбатын” диэн кэпсээнин уус – уран ааҕыынан “Тэтим” радиоҕа Сивцева Саргылана Николаевна ааҕан үгүс элбэх истээччи сэҥээриитин ылбыта. Быыстапкаҕа кини өссө биир талаана – иис – күүс өттүнэн чаҕылхайдык уонна итэҕэтиилээхтик көһүннэ. Өҥ – дьүһүн дьүөрэлэһиитэ, тигиллэр таҥас сап уратыларын учуоттаан биир да бүк – хах тутуу, имиллии – хомуллуу суох. Барыта үчүгэй буочардаах ып – ыраас тэтэрээт курдук ырылыччы, чып – чап курдук.
Инга Андреевна Капитонова сэргэх, интэриэһи тардар хайысхаҕа туой оҥоһуктарга үлэлэрин элбэх киһи сэҥээрэ көрүө. Сардаана Михайловна Кычкина тарбаҕар талааннааҕын ааһан оҕолору үөрэтэн –такайан элбэх киэҥ сиргэ сырытыннарбыт, таһаарбыт үтүөкэн дьоннортон биирдэстэрэ буолар. Кини иитиллээччилэрин кытта оҥорбут Верхоянскай улууһугар буолбут Олоҥхо ыһыаҕын Аал Луук маһын оруобуна үтүктэн оҥорбута хайдах да болҕомтото суох хаалара табыллыбат, оннук да буолла. Уопсайынан быыстапка саалатыгар киириэххиттэн эргийэн тахсыаххар диэри хас биирдии оҥоһук киһиэхэ кэпсиирдээх – сэһэргиирдээх, кэрэхсэтэрдээх.
Апросимов Алексей оҥоһуктара – быһахтара бу дьыаланы дьиҥ ис иһин өйдөөн, эттиин–хаанныын ылынан, сатабыл үрдүк үктэлигэр үктэммит, дьиҥнээх саха эр киһитэ диэн ааттанар таһымҥа сылдьарын туоһулууллар. Быыстапкаҕа ойуулуур–дьүһүннүүр искусство көрүҥэ – живопись киэҥник көһүннэ.
