Бээрийэ нэһилиэгиттэн туоһунан тигии иистэнньэҥнэрэ Уус-Алдан улууһугар
Бээрийэ нэһилиэгиттэн туоһунан тигии иистэнньэҥнэрэ Уус-Алдан улууһугар, үрэх баһыгар оройуон кииниттэн тэйиччи Бээрийэ диэн нэһилиэккэ «Арчы» диэн туосчуттар түмсүүлэрэ 1994 сылтан хатыҥ туоһунан араас оҥоһуктары урукку да, аныгы да ньыманан тигэн таһаардылар.
Колесова Александра Афанасьевна, Васильева Зинаида Егоровна, Васильева Зинаида Александровна, Арсентьева Розалия Ивановна, Васильева Светлана Федоровна, Арсентьева Марианна Терентьевна, Васильева Туяра Антоновна, Семенова Елизавета Егоровна, Семенова Анна Михайловна, Васильева Екатерина Николаевна, Васильева Парасковья Николаевна, Томская Ольга Прокопьевна, Васильева Зинаида Альбертовна уонна да атыттар тигэн, үүнэн, сайдан иһэллэр. Үгүспүт оҥоһуктара араас таһымнаах быыстапкаларга кыттара, норуот сэҥээриитин ылбыттара. «Арчы» түмсүүттэн кынаттанан, туос тигиитигэр үөрэнэн нэһилиэк эдэр дьахталларга утумнаахтык дьарыктаналлар. Иккис көлүөнэ маастардарын үлэлэрэ улууска, республикаҕа ыытыллыбыт быыстапкаларга кыттан ааттарын ааттаттылар.
25 сыл устата «Арчы» түмсүү республикаҕа биллэр туосчуттар түмсүүлэрэ буолла, дьон биһирэбилин, сөҕүүтүн ылла. 251 нэһилиэнньэлээх Бээрийэ нэһилиэгэр 5 норуот маастара, 7 уус-уран оҥоһук маастардара олороллор. Араас таһымнаах быыстапкаларга ситиһиилээхтик кытталлар. Туосчуттар Арсентьева Марианна Терентьевна, Колесова Александра Афанасьевна бастыҥ үлэлэрэ 2005 сыллаахха Парижка ЮНЕСКО быыстапкатыгар кыттан аан дойдуну сэҥээрдибиттэрэ. Васильева Евдокия Васильевна, Васильева Зинаида Александровна, Колесова Александра Афанасьевна, Арсентьева Марианна Терентьевна, Арсентьева Роза Ивановна туос оҥоһуктара Санк-Петербург, Бурятия “Ердынскай оонньуулар» быыстапкаларын киэргэппиттэрэ. Васильева Зинаида Александровна тикпит туос үлэтэ Канадаҕа аан дойду быыстапкатыгар ситиһиилээхтик кыттыбыта.
«Арчы» түмсүү нэһилиэгин, улууһун иһинэн муҥурдаммакка республикаҕа араас улуустарга туоһунан тигиигэ маастар-кылаастары ыыталаан иистэнньэҥнэр дириҥ махталларын ылан, кинилэри туос тигии умсулҕаныгар кынаттаабыттара.
2005 сылтан саҕалаан үөрэх управлениятын кытта кэпсэтэн сайын аайы «Туосчут» оҕо сынньалаҥ лааҕырын тэрийэн үлэлэтэр. Ыаллыы нэһилиэктэртэн, Дьокуускайтан, олохтоох оҕолортон хомуйан иис кистэлэҥин үөрэтэллэр.
«Арчы» түмсүү салайааччытынан, хамсатар күүһүнэн ветеран учуутал Васильева Варвара Тихоновна буолар. Айылҕаттан ураты дьоҕурдаах, дьону кытта тапсан үлэлиир буолан түмсүүнү иилээн-саҕалаан, үүннээн-тэһииннээн, кэлэн-баран, норуот оҥоһуктарынан дьарыктанар, республикаҕа биллэр коллектив оҥорбута, Бээрийэ туһунан киэҥ эйгэҕэ иһитиннэрбит улахан үтүөлээх киһинэн буолар. Итини таһынан кини үгүс киһини эмтээн үтүөрдүбүт норуот эмчитин быһыытынан биллэр.
Билигин туосчуттарбыт Борис Федорович Неустроев-Мандар Уус бырайыагынан Моҕол ураһа тигиитигэр үлэлэһэ сылдьаллар. «Арчы» туосчуттар түмсүүлэрэ (салайааччы Васильева Варвара Тихоновна) 4 испэ туоһу тиктилэр, «Оһуор утум» түмсүү (салайааччы Колодезникова Екатерина Ивановна) “Кыыс Хаппахчыта” үлэлэрин түмүктээн эрэллэр. 2018 с. Туймаада ыһыаҕар анал түһүлгэ ылан «Саха туоһун тойуга – Моҕол ураһа» Өрөспүүбүлүкэтээҕи Туос Ыһыаҕын тэрийэн ыыттылар.
