Приглашаем на выставку «Дьөһөгөй дьикти эйгэтэ»

10 октября в Арт-салоне «Симэх» открылась персональная выставка Анастасии Алексеевой «Дьөһөгөй дьикти эйгэтэ».

Айар аартыгы арыйбыт икки иннэ…

Саха омук дьикти омук… Айылҕабыт төгүрүк сыл киһини сөхтөрөр, дьиктиргэтэр, тургутар тулуурдаах — дьулуурдаах буолууну ирдиир тымныы диэтэххэ тымныыта, итии диэтэххэ итиитэ, силлиэтэ-буурҕата чахчыта да сатабыллаах, өркөн өйдөөх тулуйар киһи тулуйара, таптыыр киһи таптыыра биллэр суол.

Ол оннугар Сахабыт сирэ умсугутуулаах уран уйан туругун сүрэххэ-дууһаҕа ылыммыт хаһан даҕаны умнубат, дэлэҕэ даҕаны «север не отпускает» диэн уос номоҕор киириэ дуо?

Бүгүн Дьокуускай куорат дьогдьойор киинигэр Аржаков уулусса 6 дьиэтигэр дьиҥ чахчы дойдумсах, төрөөбүт төрүт дойдуга бэриниилээх, көлүөнэ ситимин салҕааччы, талаан тарбах, сатабыллаах, дириҥ бөлөсүөпүйэлээх ийэ, эбээ, хотун, дьүөгэ, үөлээннээх, Хатас олохтооҕо СӨ тыатын хаһаайыстыбатын туйгуна, үрдүкү категориялаах уһуйааччы, Хатас нэһилиэгин норуотун маастара Алексеева Анастасия Ивановна «Дьөһөгөй дьикти эйгэтэ» диэн ааттаах -суоллаах тус быыстапката буолла.

Манна кини төрүт иис эйгэтигэр киириэҕиттэн күн бүгүҥҥүгэ диэри мунньуммут үлэтэ турда. Саныырга да астык, көрүөхтэн кэрэ гына кылтан, сиэлтэн оҥоһуктар, кыбытык тигии — паннолар, суумкалар, үтүлүктэр, оҕуруонан, тимиринэн оһуор-мандар,тириинэн оҥоһуктар, оҕолору кытта үлэтэ, ат симэҕин араас көрүҥэ уо.д.а.

Кэлиҥҥи сылларга төрүт иис-күүс эйгэтигэр киэҥ нэлэмэн сахабыт сирин араас муннуктарыгар бииртэн биир чаҕылхай талааннар, сатабыллаах далбардар, өркөн өйдөөх маастардар тахсаллар, дьон — сэргэ кэрэхсэбилин, сэргээһинин ылыахтарын ылаллар. Үгүс элбэх быыстапкалары, тэрээһиннэри тэрийсэн кэлбит киһи быһыытынан анааран көрдөхпүнэ бу хас биирдии талааннаах талба талыы дьоммут сатабылларын төрдө төрүт дьоммутугар сытар.

Ол курдук Анастасия Ивановна бу эйгэҕэ киириитэ быһаччы ийэтин — Герой ийэ Клавдия Егоровнаны кытта сибээстээх. Кини – Клавдия Егоровна кып-кыра да кырадаһын да саҕа таҥаһы сиргэ — буорга бырахпакка барытын туһаҕа таһааран таҥас-сап, киэргэл, туттар тэрил тигэн уон оҕотун кимтэн да итэҕэһэ суох ичигэс, тупсаҕай таҥастаан-саптаан, киэргэтэн улаатыннартаабыт. Кэлин сааһыран, кыайбат-хоппот буоларын саҕана Анастасияны анаан ыҥыран ылан кэпсэтэн-сэһэргэһэн баран өр илдьэ сылдьыбыт санаатын этэн туран анаан уурбут сириттэн булларан хас эмит хос сууланан, кичэллэн уурулла сыппыт илиинэн иистэнргэ аналлаах, бөҕө-таҕа тимирдээх, түөрт кырыылаах иннэлэри бэлэхтээбит.

Оччолорго Анастасия үлэ үөһүгэр сылдьар, саҥа дьиэ-уот туттан олоҕун оҥосто сылдьар кэмэ этэ. Ол да буоллар түбүктээх үлэттэн быыс-арыт булан иистэнэн ийэтин үөрдүбүт түгэннэрдээх. Биир оннук истибит эрэ барыта долгуйар түгэнэ олох аҕыйах хонук иһигэр күннэри-түүннэри тигэн ийэтэ ыһыахха барарыгар сахалыы сон тигэн, түүлээҕинэн, тимир киэргэллэринэн ситэрэн ийэтэ үөрбүт хараҕын күн бүгүҥҥүгэ диэри күндүтүк саныырын кэпсээтэ. Уопсайынан Анастасия Ивановна дьиҥ сахалыы өйү-санааны, сатабылы, ииһи-күүһү, үгэстэри таһынан төрөөбүт тылбыт сүөгэйин, сүмэтин иҥэриммит буолан тылбыт кэрэтин, үтүөтүн, суолтатын олус бэркэ билэр уонна ону сүрдээх үчүгэйдик туттар диэн бэлиэтээн этиэхпин баҕарабын. Тылга сыһыанын, билиитин-көрүүтүн төрдө туохханый диэн ыйытыыбар маннык эппиэттээтэ:

Ол төрдө дьиэ-кэргэммэр, ордук чуолаан аҕабар дии саныыбын. Биһиги, кини оҕолоро Дьулуруйар Ньургун Боотур олоҥхо пластинкатынан улааппыппыт (мичээрдиир). Оччолорго оҕо сылдьан ону наһаа наадалааҕы истэр курдук санаабаппыт этэ буоллаҕа, ол эрээри киирэ-тахса да сылдььан куруутун истэр буоллахха иҥэр эбит. Аны онно эбии аҕабар «Хотугу сулус» сурунаалы, классик суруйааччыларбыт кинигэлэрин доргуччу аахпыт эмиэ мин. Утуйда быһыылаах диэн аралдьыйаары гыннахпына «ноо» диэн сэргиирин биллэрэн салгыы ааҕар буоларым. Дьэ ол иҥэр эбит.

Анастасия Ивановна дьиҥ саха киһитэ буоларын быһыытынан куруутун махталлаах, истиҥник саныыр дьоннордоох. Иис-күүс эйгэтин ийэтиттэн иҥэриммит эбит буоллаххына бу эйгэтэ сайдарыгар-үүнэригэр дьылҕа хаан бииртэн-биир үтүөкэн дьону кытта көрсүһүннэрэн, ситимнээн испит эбит диэн сэһэргиир.

Ол курдук ис сүрэҕиттэн махтанан туран чахчыта да чаҕылхай, дьоҕурдаах, үлэһит да үлэһит Павлова Саргылана Николаевнаны ааттыыр. Хомойуох иһин Саргылана ыарахан ыарыыттан бу олохтон эрдэ туораабыта. Кини олус дэгиттэр талааннааҕа – күндү түүлээх тириитин таҥас буолан тахсыар диэри бары түһүмэҕин барытын бэйэтэ илиитинэн оҥорон – сууйан-тараан, имитэн-хомутан, быһыылаан-таһаалаан, аны таҥас – сап бары көрүҥүн – солкоттон саҕалаан түүлээх саҕынньахха тиийэ олус да тупсаҕайдык, кэрэ көстүүлээхтик, түргэнник-тарҕаннык оҥороро. Онтон олох үлэм диэн бэриниилээхтик, таһаарыылаахтык, үрдүк көрдөрүүлээхтик тыа хаһаайыстыбатыгар (оҕуруот аһын үүннэриигэ) үлэтин түмүктээн баран Раиса Михайловна Аргунова ыҥырыытынан «Ситим» айымньы дьиэтигэр үлэлии кэлэр, манна бастаан агроном быһыытынан билиитин-көрүүтүн, сатабылын тиэрдэн бу хайысхаҕа күүскэ ылсар, эдэрдэри уһуйар-угуйар. Онтон бу тэрилтэ салайааччыта Саргылана Тарасовна Стручкова кини өссө биир талаанын таба көрөн төрүт исскэ үлэлэһэн барар. Онон хайдах эрэ барыта биирдэ омос санаатахха улахан сибээһэ суох эйгэлэри алтыһыннаран тыа хаһаайыстыбатын кытта иис-күүс, тыл-өс эйгэтин бииргэ түмэр Анастасия Ивановна дьэ этэргэ мааһа табыллар, талаанын аҕыс кырыыта арыллар. Бу түбүктээх үлэтин быыһыгар күнүн-дьылын олус диэн бэркэ сааһылаан кинигэ таһаарыытыгар үлэлэһэн агрономнар, оҕуруот үлэһиттэрин, ийэлээх аҕатынан сибээстээн улахан дьиэ-кэргэнин үйэтитиигэ дьоһун үлэлэрдээх.

Иис-күүс өттүгэр бу курдук бэлиэтээн этиэҕи баҕарыллар. Анастасия Ивановна айан-тутан таһаарбыт үлэлэрэ көрбүтү эрэ барытын угуйар, сөхтөрөр дьикти эйгэлээхтэр. Ол курдук Хатастар Симэх галерея ыҥырыытынан Өксөкүлээх Өлөксөй аатынан НДДЬ улахан быыстапкаҕа кыттыбыт үлэлэрин ытыктыыр, убаастыыр киһибит Яна Викторовна Игнатьева бэрт элбэх үлэттэн ала чуо хааман кэлэн бу уонна бу үлэлэр Москва куоракка бараллар диэн талбыт 4-5 үлэттэн иккитэ кини үлэтэ этэ. Оннук курдук түгэннэр хас быыстапка аайы буолаллар. Бу маннык түгэннэргэ кинилэр Анастасия өҥү-дьүһүнү табан алтыһыннарыытын, үлэтэ олус ыраас буочардааҕын уонна сахалыы тыыннааҕын чорботоллор.

Быыстапка арыллыытыгар саха дьоно бары убаастыыр-ытыктыыр, тумус туттар киһибит Герасим Семенович Васильев сүрдээх дириҥ ис –хоһоонноох эҕэрдэтин, үрдүк сыанабылын ытыс тыаһынан көрүстүбүт. Онтон Яна Викторовна Игнатьева кыраҕы хараҕынан, иис-күүс эйгэтин көрө-истэ, сыаналыы үөрүйэҕинэн бу быыстапка үрдүк таһымнааҕын тоһоҕолоон бэлиэтээбитин бары да киэн тутта, сүргэ көтөҕүллэ иһиттибит уонна ылынныбыт. Этиитин түмүгэр Анастасия Ивановна уонунан сылларга түбүктээх үлэтин сыаналаан туран киниэхэ СӨ уус — уран оҥоһуктарын маастарын аатын иҥэрбиттэрин туһунан үөрүүлээх-көтүүлээх, быһыыга-майгыга биллэрдэ. Дьэ онон ийэ алгыһын ылыммыт, инникигэ эрэлин биллэрэн туран кини бэлэхтээбит иннэтиттэн силис-мутук тардыбыт түбүктээх, сыралаах үлэ-хамнас сыаналаммытыттан бары сүргэ көтөҕүлүннүбүт. Хатаска иис-күүс эйгэтигэр өссө биир сулус чаҕылыйа умайда.

Бу түгэн баар буоларын туһугар сыаллаах-соруктаах үлэлээбит Симэх галерея (дириэктэр Игнатьева Я.В) өйөөһүнүнэн арыллыбыт «Тускул» КК (дириэктэр Чепалов В.А) иһинэн үлэлиир «Дом ремесел» (салайааччы Жиркова Т.Г) эмиэ тэҥҥэ үөрэр-көтөр, киэн туттар, арыллыбыт-аһыллыбыт талааннаах, үлэһит үтүөтэ Анастасия Ивановна Алексееваҕа махтанар.

Н.Руфова. Хатас-Дьокуускай алтынньы.

Выставка работает с 10 по 22 октября. Стоимость билета: 100 руб.
Цена льготного билета: 50 руб. (многодетным семьям, ветеранам, инвалидам, студентам, детям, участникам и семьям СВО)
Справки по тел.: (4112) 32-82-79, 89659952248